Ersan Şen Hukuk ve Danışmanlık
Adalette kaçmayı ve delil karartmayı önleme amacı taşıyan, cezaya dönüştürülmemesi gereken tutuklama tedbiri konusunda iyi sınav vermediğimiz, keyfi, gerekçesiz ve uzun tutukluluk sorunlarının devam ettiği bilinmektedir. Bu sorunlar, kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı rahatsız etmeye devam etmektedir. Ancak şimdi bir sorun daha kendisini göstermiştir ki, yasal boşluk iddiası ile asliye ceza mahkemesi tarafından soruşturma aşamasında, yani dava başlamadan tahliye kararı verilebileceği ileri sürülmektedir. Tutukluluğun hukuka aykırılığı iddiasını bir yanlışla gidermeye çalışmak, yargı sorunlarını ve bu alanda yaşanan farklı uygulamalar ile çatışmaları şiddetlendirmekten başka bir işe yaramayacaktır. Bu yazımızda ele alacağımız hukuki sorun; 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun “Hükmün açıklanması ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması” başlıklı 231. Fıkrasında yer alan, “Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez.” hükmünün ne şekilde uygulanması gerektiğine ilişkin olacaktır.
(4) Suçun, silâhla ya da varolan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçtenyararlanılarak işlenmesi hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarıoranında artırılır. (3) Suçun, kişinin kendisinitanınmayacak bir hâle koyması suretiyle veya birden fazla kişi tarafından birlikteişlenmesi hâlinde, verilecek ceza üçte biri oranında artırılır. (3) Zimmet suçunun, malın geçicibir süre kullanıldıktan sonra iade edilmek üzere işlenmesi hâlinde, verilecekceza yarı oranına kadar indirilebilir. (3) Bu fiillerin bir banka veyakredi kurumuna ya da bir kamu kurum veya kuruluşuna ait bilişim sistemiüzerinde işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır. (3) Edimin ifasına fesatkarıştırma dolayısıyla menfaat temin eden görevli kişiler, ayrıca bu nedenleilgili suç hükmüne göre cezalandırılırlar. (4) İhaleye fesat karıştırmadolayısıyla menfaat temin eden görevli kişiler, ayrıca bu nedenle ilgili suçhükmüne göre cezalandırılırlar. (3) Bu suçun örgüt faaliyetiçerçevesinde işlenmiş olması hâlinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği m.77 ila 88’de, denetimli serbestlikle ilgili İnfaz Kanunu hükümlerinin uygulanmasını sağlamak üzere ayrıntılı hükümler yer almaktadır. Bu yazımızda; tanık ile bilirkişi arasındaki farklara değinilerek, bilirkişinin açıklamalarının niteliği ile 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) m.68/1 uyarınca bilirkişinin duruşmada dinlenmesi incelenecektir\. İlk bahsini yerleştir, oyunun heyecanına kapıl. Paribahis yeni giriş\. Yargı Reformu Strateji Belgesi’ndeki, “hukuk yargılaması ile idari yargılamanın sadeleştirilmesi ve etkinliğinin artırılması” amacı kapsamında hazırlanan üçüncü yargı paketi, 22 Temmuz 2020’de yasalaştı. 1- Birinci yargı paketi olarak bilinen Ceza Muhakemesi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile yargı sistemine “seri muhakeme” usulü dahil edildi. Kamu davası açılması yerine, alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak belirlenen bu yöntem 1 Ocak 2020’de yürürlüğe girdi. 2- Yine 24 Ekim 2019’da yürürlüğe giren birinci yargı paketi ile en az 15 yıl kıdemi bulunan ve belirli şatları taşıyan tüm avukatlara hususi damgalı pasaport alabilme hakkı verildi. 3- Yine birinci yargı paketiyle hukuk mesleklerinin niteliğin artırılması amacıyla yalnızca ÖSYM tarafından yapılacak hukuk mesleklerine giriş sınavından yeterli puan alanların, avukatlık stajına başvurabilmeleri, hakimlik, savcılık ve noterlik için ise ayrı bir sınava girebilmeleri düzenlemesi getirildi. 6- Yaklaşık 90 bin hükümlünün cezaevlerinden tahliyesini sağlayan ve kamuoyunda infaz düzenlemesi olarak bilinen Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile de yargı reformu hedefleri kapsamında adımlar atıldı. 3- Yine birinci paket kapsamında, azami tutukluluk süresine ilişkin hükümler, soruşturma ve kovuşturma aşamaları için ayrı ayrı düzenlendi. İddianamenin henüz tanzim edilmediği süreçte yaşanan uzun tutukluluk halinin ortadan kaldırılması amacıyla soruşturma aşaması için ayrı bir azami tutukluluk süresi belirlenerek, bu sürelerin aşılması halinde tutukluluğun yasa gereği sona erdirilmesi sağlandı. Yargı Reformu Strateji Belgesi kapsamında, kanuni düzenleme gerektiren faaliyetler üç ayrı yargı paketiyle yasalaştırıldı. Adalet Bakanlığı, bazı faaliyetleri de idari düzenlemelerle hayata geçirdi.
İşlendiği iddia edilen bir veya birkaç suç ile ilgili başlatılan soruşturmada şüpheli sayısının bir veya iki olduğu durumda ise gözaltı süresi 24 saattir (CMK m.91/1). Bu yazımızda; tek veya belirleyici delilin tanık beyanı olduğu durumlarda adil/dürüst yargılanma hakkı kapsamında korunan tanık sorgulama hakkına ilişkin riayet edilmesi gereken usuli güvenceler, mahkeme kararları çerçevesinde incelenecektir. Maddelerinde güvence altına alınan “suçta ve cezada kanunilik” ilkesi, kişi hak ve özgürlüklerinin güvence altına alınabilmesi için hangi fiillerin suç teşkil ettiğinin kanunda açık bir şekilde düzenlenmesini gerektirmektedir. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi m.7 ile de “suçta ve cezada kanunilik” ilkesi güvence altına alınmaktadır. 18 Haziran Paribahis günü yapılması gereken, ancak 14 Mayıs Paribahis tarihine çekilmesi gündemde olan Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanı seçimlerinin deprem nedeniyle geri bırakılması mümkün değildir. Anayasa m.78; Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin seçimlerin bir yıl geriye bırakılmasına karar verebilme yetkisini, sadece savaş haline bağlı tutmuştur ki, böyle bir durumda seçimin geri bırakılması için savaş halinin yanısıra, bu savaşın seçimlerin yapılmasını imkansız hale getirmesi gerekir. Bunun dışında yalnızca; en az 400 milletvekilinin oluru ile en geç 18 Haziran Paribahis tarihine kadar yapılması gereken seçimlerin, ileride belirli bir tarihe bırakılması Anayasaya eklenecek geçici bir madde ile mümkün olabilir.
Bundan başka, Askeri Ceza Kanunun “Disiplin cezalarının nasıl verileceği” başlıklı 166. Maddesinin A bendinde, “madununa (astına) hatalarını göstermek ve bunları tenkit ve muaheze etmek (azarlamak) cezadan sayılmaz” hükmü yer almaktadır. Yargı denetimine açık olan disiplin cezalarında dava açma süresi, diğer idari işlemlerde olduğu gibi yazılı bildirim tarihinden itibaren 60 gündür. Bu süre geçirildikten sonra açılan davalar süre aşımı nedeniyle reddedilecektir. Hüsnü Yavuz/Türkiye kararında AİHM yukarıdaki gerekçeler ile AYİM’deki yargılamanın ve AYİM’in başvuranların istemleri hakkında verdiği kararın tarafsızlığını kuşkulu hale koyacak hiçbir durumun tespit edilmediği sonucuna varmıştır. Seçilen üyeler rütbe ve kıdem sırasına göre AYİM başkanlığına, başsavcılığına, daire başkanlıklarına ve üyeliklere Milli Savunma Bakanı ve Başbakan tarafından imzalanan ve Cumhurbaşkanı tarafından onaylanacak kararname ile atama yapılır ve atamalar Resmi Gazetede yayınlanır. Mahkeme başkanı, başsavcı ve daire başkanlarının askeri hakim sınıfından olması zorunludur(m.9). AİHM, bir mahkemenin özellikle de taraflara ve idareye karşı “bağımsız” olup olmadığını araştırırken, üyelerinin atanma ve görevden alınma usulüne, görev süresine, üyelere emir verme yetkisine sahip bir makamın bulunup bulunmadığına, üyelerin her türlü etkiden korunmasını sağlayacak önlemlerin alınıp alınmadığına ve mahkemenin genel olarak bağımsız bir görünüm verip vermediğine bakmaktadır[661]. Ayrımcılık yasağına konu olabilecek bir başka durum ise ordudaki eşcinsellerin durumudur. AİHM ordudaki yaşamının eşcinsel olduğu açıkça anlaşılmayan, disiplin üzerinde olumsuz bir etki yaratmayan, eşcinsel olduğu ancak bir soruşturma sonucu ortaya çıkan ilgilinin, sırf cinsel tercihi dikkate alınarak ordudan atılmasını özel hayata müdahale olarak kabul etmiştir[651].
- Gibi temel siyasi-hukuki konulara ilişkin görüşlerine de yer verilecektir.
- AYM’nin bazı kararlarında ise; “hukuki belirlilik” ilkesi, “hukuki güvenlik” ilkesinin bir unsuru şeklinde tanımlanmaktadır.
- Çocukların kumar oynaması için yer ve imkan sağlanması halinde, verilecek ceza bir katı oranında artırılır.
- Maddesinde düzenlenen üste veya amire hakaret suçunu oluşturacaktır[100].
Kanaatimizce bu karar gerekçesine de katılmak mümkün değildir. Kararda AİHM kararının kişisel olduğu, muhatabının da idari makamlar olduğu, AİHM kararına dayanılarak yargısal denetim yapılamayacağı belirtilmektedir. Halbuki oda hapsi cezasının kişi özgürlüğünü sınırlayan bir ceza olduğu sonucuna, sadece AİHM’nin yorumu ile değil, AsCK’nun 19., 21. İç hukukumuz oda ve göz hapsi cezalarını hürriyeti bağlayıcı ceza olarak kabul etmiştir. Maddesi gereği Sözleşmeye aykırı şekilde özgürlüğü sınırlanan kişilerin mahkemeye başvurma hakları bulunmaktadır. AYİM bu kararında adeta çatışmanın, iç hukuk normlarıyla AİHM’nin yorumu arasında olduğunu ve AİHM’nin yorumunun iç hukuk normlarını etkisiz kılamayacağını ifade etmektedir. Maddesini hiç dikkate almayarak hatalı bir sonuca ulaşmıştır. Ayrıca kararda eleştirilmesi gereken bir husus da, oda hapsi cezasının asıl olarak Sözleşmenin 5. Maddesinde düzenlenen kişi özgürlüğünün ihlali olduğu ve 5. Fıkrasında, yakalanan ve tevkif sebebi ile hürriyetinden mahrum bırakılan her şahsın hürriyeti tahdidin kanuna uygunluğu hakkında kısa bir zamanda karar vermesi ve keyfiyetin kanuna aykırı görüldüğü takdirde tahliyesini emretmesi için bir mahkemeye itiraz eylemek hakkını haiz olduğunun belirtmesine rağmen AYİM kararında 5.
İcra ve İflas Hukuku II dersinin amacı,İcra- iflas hukukunun temel ilke ve esaslarını, kaynaklarını, mali güçlük içindeki ticari işletmelerin yeniden yapılandırılarak ekonomiye kazandırılmasını incelemek ve öğretmektir. Internet ortamında güvenli ve sorunsuz bir şekilde faaliyette bulunulmasını sağlamaya yönelik hukuksal düzenlemeler ve diğer önlemler, yine karşılaştırmalı hukuktaki gelişmeler ( özellikle Siber suç sözleşmesi) de göz önüne alınarak irdelenmektedir. Uluslar arası ticaret hukukunun gelişimi ve ilkelerin açıklanması, dış ticaret hukukunun bu gelişimden etkilenmesinin ortaya konması ve dış ticaret hukukunun kaynakları ile uygulama modalitelerinin gösterilmesidir. Uluslararası Deniz Hukuku dersinin temel amacı, deniz hukuku kavramlarına, deniz hukukuna ilişkin uluslararası ve ulusal düzenlemelere ve Türkiye’nin Deniz Hukuku ile ilgili dış politika sorunlarına hakim hukukçu yetiştirilmesidir. Biyotıp Sözleşmesi ve Hasta Hakları Yönetmeliği Kapsamında hastalara tanınan hakların incelenmesinin yanında, hasta-hekim ilişkisinin hukuki niteliği, hekimin görevleri ve hukuki sorumluluğu konularının incelendiği bir derstir. Avrupa Hukuku genel olarak, AB’nin gelişim aşamalarının, AB’nin organları ile AB hukuk düzeninin kaynak ve özelliklerinin ve Türkiye–AB ilişkilerinin incelendiği bir derstir. Avrupa Hukuku dersinin temel amacı, AB’nin tarihi gelişimi ışığında, AB hukuk düzeninin temel kavram ve özelliklerinin, Türkiye–AB ilişkileri de nazara alınarak incelenmesi ve bu konulara hakim hukukçuların yetiştirilmesinin sağlanmasıdır. Medeni Hukuk Tüzel Kişileri olan dernekler ve vakıfların; kuruluşları, faaliyetleri, denetimleri ve sona ermeleri konularının gerek teorik, gerekse uygulama açısından, ele alınıp incelenmesi. Teorik açıdan dernek ve vakıfların öğretilmesi yanında, uygulamada dernek ve vakıfların kurulması ve işleyişi bakımından, güncel sorunların da ele alınıp değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.
(4) Bu suçun işlenişine iştirakeden diğer kişiler de kamu görevlisi gibi cezalandırılır. İşlenmesi hâlinde, sekiz yıldan onbeş yıla kadarhapis cezasına hükmolunur. (7) Bu maddede tanımlanansuçların bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, tüzel kişihakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur. (6) Bu maddede tanımlanansuçların bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, tüzel kişihakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur. İşlenmesi hâlinde, iki yıldan beş yıla kadar hapiscezasına hükmolunur. – (1) Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbethapis cezası ile cezalandırılır. (2) Özel kanun hükümlerigereğince işin doğrudan mahkemeye intikal etmesi hâlinde de fail, hâkimtarafından yapılacak bildirim üzerine birinci fıkra hükümlerine göre saptanacakmiktardaki parayı yargılama giderleriyle birlikte ödediğinde kamu davası düşer. Soruşturma giderleri ilebirlikte, Cumhuriyet savcılığınca yapılacak tebliğ üzerine on gün içindeödediği takdirde hakkında kamu davası açılmaz. (7) Kamu davasının düşmesi,suçtan zarar gören kişinin şikâyetten vazgeçmiş olmasından ileri gelmiş vevazgeçtiği sırada şahsî haklarından da vazgeçtiğini ayrıca açıklamış ise artıkhukuk mahkemesinde de dava açamaz. – (1) Soruşturma ve kovuşturma yapılmasının,izin veya karar alınması veya diğer bir mercide çözülmesi gereken bir meseleninsonucuna bağlı bulunduğu hâllerde; izin veya kararın alınmasına veya meseleninçözümüne veya kanun gereğince hakkında kaçak olduğu hususunda karar verilmişolan suç faili hakkında bu karar kaldırılıncaya kadar dava zamanaşımı durur. – (1) Bir kamu kurumunun verdiği izne dayalıolarak faaliyette bulunan özel hukuk tüzel kişisinin organ veya temsilcilerininiştirakiyle ve bu iznin verdiği yetkinin kötüye kullanılması suretiyle tüzelkişi yararına işlenen kasıtlı suçlardan mahkûmiyet hâlinde, iznin iptalinekarar verilir.
(9) Frekans planlarının uygulanmasına, karasal sayısal yayına geçiş ve sıralama ihalesine ilişkin usul ve esaslar Üst Kurul tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. (6) Bu madde kapsamında yapılan yayınlar için herhangi bir bedel ödenmez. Bu yayınların ve sürelerinin denetimi Üst Kurulca yapılır. (1) Yayın hizmetlerinin alımı ve yeniden iletimi serbesttir. Yeniden iletim, ancak Türkiye Cumhuriyetinin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin ilgili hükümleri çerçevesinde sınırlandırılabilir. Bu derste kişilerarası iletişim, iletişim süreçleri, sözlü, sözsüz iletişim(beden dili), iletişim engelleri, empati, duygusal zeka ve iletişim, kişilerarası çatışma ve çatışma çözme konuları üzerinde durulacaktır. Hukuk ve mantık arasındaki ilişkilerin değerlendirilmesi, hukuksal sorunların kavranması ve çözümlenmesinde kullanılan yöntemler, hukukta yorum, hukuksal metinlerin çözümlenmesi ve argüman geliştirme üzerine konular bu dersin içeriğini oluşturmaktadır. Araştırmaları destekleyen kuruluşlar açıkça belirtilmeli, bilimsel kanıta dayalı olmayan tanı ve tedavi yöntemlerine haberlerde yer verilmemelidir. Gerekli durumlarda Komisyon üyelerinin çalışmalarına ilişkin giderleri karşılanır. Her komisyonda Yönetim Kurulu üyelerinden biri koordinatörlük görevi yapar. Balotaj Kurulu, Yönetim Kurulu tarafından kendisine gönderilen aday başvurularını 10 gün içinde gündeme alır.
Maddesi ile arasında bir çatışma bulunmadığı sonucuna varılmaktadır. Maddenin yargı denetimini genişletici bir etkisi bulunduğu söylenemez. Dolayısıyla, genelde milletlerarası sözleşme kurallarının, özelde davacı vekilinin değindiği Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin anayasal değerde olduğunun kabulü ile yada Anayasa’nın 90/son maddesinin yorumu yoluyla Anayasa’nın Sözleşme kuralı ile çelişen bir hükmünün ihmal edilmesine ve sözleşme kuralının uygulanmasına hukuken olanak yoktur. Burada irdelenmesi gereken bir sorun, disiplin amirlerince verilen tüm disiplin cezalarının yargı denetimi dışında olup olmadığıdır. Disiplin mahkemelerinin yapısının AİHS’ne uygun olup olmadığını incelemeden önce, bu mahkemelerin AİHS’nin 6. Maddesinde öngörülen adil yargılanma hakkının kapsamında olup olmadığını tartışmak gerekir. Gözler, Mahkemenin otonom kavramlar doktrini uyarınca suç isnadı kavramını geniş yorumlayarak, disiplin mahkemeleri tarafından verilen iki aya kadar çıkabilen bu cezaları gerçek anlamda bir ceza olarak görüp disiplin suçlarını Sözleşmenin 6.maddesi kapsamında bir “suç” olarak değerlendirebileceği görüşündedir[655]. Disiplin Mahkemesi tarafından verilen cezalara karşı yapılan başvurularda[656] AİHM disiplin mahkemelerini 6. Mahkeme, bir fiilin “suç isnadı” niteliğinde olup olmadığını belirlerken, suça ilişkin iç hukuktaki niteleme ile suçun kapsam ve ağırlığına bakmaktadır. Buna göre ulusal mevzuatın suç saydığı bir fiil Sözleşme bakımından da suç niteliği taşımaktadır. Buna karşılık iç hukukta suç sayılmayan (örneğin disiplin suçu olarak kabul edilen) bir fiilin 6. Madde kapsamında olup olmadığının belirlenmesinde ise, suçun niteliğine ve ağırlığına bakılmaktadır[594].